69
Ekim
2013
international
construction
Türkiye
Türkİye’den haberler
141 yıl sonra Avrupa’nın en yükseği
ICT
sadece baraj yol inşaatları tamamlanabilmişti.
O tarihten itibaren DSİ Genel Müdürlüğü
tarafından yürürlüğe konulan yeni yatırım
stratejileri diğer bütün projelerde olduğu
gibi Çine Adnan Menderes Barajı inşaatına
da ivme kazandırdı. DSİ’nin yeni yatırım
stratejileri uzun yıllar sürüncemede kalan
ve fiziki gerçekleşmeleri diğerlerine nazaran
daha yüksek oranda olan projelere öncelik
verilmesini öngörüyordu. Bu stratejilere göre
DSİ bütçesinin programdaki bütün projelere
eşit olarak yayılması yerine öncelikli olanlar
belirlenerek belirli bir fiziki gelişme sağlamış
olan tesislere ağırlık verildi. Bu uygulama
neticesinde tesisler kısa sürede tamamlanarak
ülke ekonomisine büyük bir katkı sağlandı.
Yine bu yatırım stratejisi neticesinde 1869
yılında gündeme gelen, 1995 yılında inşaatına
başlanılan ve 2003 yılına kadar ancak baraj
ulaşım yolları tamamlanabilen Çine Adnan
Menderes Barajı 7 yıllık bir süre zarfında
tamamlanarak 2010 yılında işletmeye alındı.
Çine Adnan Menderes Barajı’nın inşa
edilmesinde DSi’nin yatırım stratejilerini
değiştirmesinin yanında arttırılan ödeneklerin
de büyük payı vardı. Bu durumu Orman ve
Su işleri Bakanı Prof. Dr. Veysel Eroğlu şöyle
anlatıyor: “2004 yılında ben bizzat giderek
inceledim. Daha tam temeli atılmamış
sadece yol yapılmış. Bu yol DSi tarafından
yapılan Çine - Muğla yolu. Ölüm yolu olarak
adlandırılan yolun yerine mükemmel bir yol
yapıldı. Yalnız baraj temel safhada bile değildi.
Hatta ben o zamanki toplantıda sunu söyledim:
geçmişteki ödeneklerle bu baraj 80 yılda dahi
bitmezdi. Buna el atmalıydık. Projeye el attık.
Müteahhitle yeniden görüşme yaptık. Pazarlık
yaptık ve neticede hızla bu barajın yapılması
için gayret ettik.”
Hizmete sunuyoruz
Dönemin DSİ Genel Müdürü Haydar
Koçaker’de konuyla ilgili şu görüşleri dile
getirdi: “Ben 2003 yılı başındaki DSİ bütçesine
bakıyorum 2 milyar 70 milyon civarındaydı.
Bu yıl bakıyorum (2010) 5,7 milyar neredeyse
3 katını bulmuş vaziyette. Çok hızlı bir
faaliyetimiz var. Bu faaliyet başta ödenek
ayrılmasından geliyor. Projenin yapılmış
olmasından geliyor, yapılacak olan projelerden
geliyor. Şu anda bir taraftan fabrika gibi
çalışıyoruz, etüd, planlama, proje yapıyoruz.
Bir taraftan da ihale yapıyoruz, inşaatları
gerçekleştiriyoruz ve bitirip halkımızın
hizmetine sunuyoruz. DSİ faaliyetler yönüyle
bir fabrika gibi çalışıyor diyebilirim.”
Barajın getirdikleri
141 yıl inşa edilmeyi bekleyen Çine
Adnan Menderes Barajı, daha fazla zaman
kaybedilmemesi için hem malzemeden hem de
zamandan ve dolayısıyla maliyetten tasarrufa
imkân sağlayan Silindirle Sıkıştırılmış Beton
Gövde tipinde inşa edildi. Baraj bu özelliğiyle
Avrupa’nın en yüksek barajı unvanını kazandı.
Baraj Avrupa’nın en yüksek barajı olmasının
yanında hem sulama hem enerji hem de taşkın
koruma özellikleriyle de ön plana çıkıyor. Çine
Adnan Menderes Barajı ve HES üç ayrı sektörde
Türkiye’ye hizmet sağlayacak. Bunlardan en
önemlisi can ve mal kayıplarına sebep olan Çine
Çayı taşkınlarının önüne geçilecek olması. Ani
ve şiddetli yağışlar neticesinde taşan Çine Çayı
tarih boyunca büyük kayıplara sebep oldu. Barajın
inşası esnasında bile 2 kere büyük taşkın meydana
geldi. Bunlardan 2004 yılında yaşanan taşkında
75 milyon TL, 2009 yılında yaşanan taşkında ise
175 milyon TL maddi kayıp oluştu. Bu maddi
kaybın yanı sıra ortaya çıkan sosyal sorunlarda
taşkınların diğer bir olumsuz tarafı olarak
vatandaşları etkiledi. Çine Adnan Menderes
Barajı’nın inşa edilmesiyle tarih boyunca Çine
Çayı taşkınlarına maruz kalan 9100 hektarlık
SSB barajlar, oldukça düşük oranda karışım
suyu ve çimento içeren özel bir beton
türünün tabakalar halinde yerine serilerek
sıkıştırılması suretiyle inşa edilen yapılardır.
Bu betondaki karışımda çimento içeriği klasik
betonunkinden az olmakla birlikte benzer
malzemelerden oluşur. Çimentodan başka
uçucu kül gibi ek bağlayıcı maddelerin de
katılabildiği bu karışım, genellikle titreşimli
silindirlerle sıkıştırıldığı için oluşturulan betona
bu ad verilmiştir. SSB baraj metodu dünyada
yıldan yıla çok büyük hızla yaygınlaşmaktadır.
Bunun en önemli sebepleri; yapı boyutlarının
küçültülmesi dolayısıyla malzeme ve
işçiliğin azaltılması, düşük çimento miktarı
kullanılması, klasik dolgu ekipmanlarıyla
yapılabilme imkânı, kısıtlı süreli işlerin çabuk
bitirilebilmesinin temini ve çok ekonomik
bir çözüm oluşturulmasıdır. SSB barajların
iki yüzü de diğer türlere göre daha dik şevli
yapılabilir. Böylece bu tür barajlarda daha
az malzeme gerekli olur. Ayrıca daha hızlı
yapılabildikleri için daha erken hizmete
girerler ve zamandan en az % 30 tasarruf
edilir. Bu şekilde bir dolgu baraja göre toplam
maliyette % 30 - 40 mertebesinde ekonomik
fayda sağlanır. Bugün sadece gelişmekte
olan ülkelerde değil, gelişmiş ülkelerde de
maliyeti en aza indirmek için bu metot hızla
yaygınlaşmaktadır. Son yıllarda ABD, İngiltere,
Japonya ve Çin’deki beton barajların çoğu bu
şekilde yapılmış ve yapılmaktadır.
Silindirle Sıkıştırılmış Beton
(SSB) Barajlar
bir arazinin emniyeti sağlanmış oldu. Bu alanda
ikamet eden vatandaşlar ve tarım arazileri taşkın
tehdidinden kurtuldu. Çine Adnan Menderes
Barajı ve HES 22 bin hektar araziyi sulayacak
suyu da depoluyor. Baraj tarıma iki yönlü bir
fayda sağlıyor. Birincisi taşkına maruz kalan tarım
alanlarının emniyetini sağlayarak taşkın suları
altında bulunduğundan ekilemeyen arazilerin
ekilmesini ve mahsul alınması barajla mümkün
oluyor. ikincisi ise verimli arazilerin sulama
suyuna kavuşması ile üretim artıyor. Baraj ile yılda
2-3 defa mahsul alınması mümkün olacak. Bölge
çiftçisinin tarımsal gelirinde 5 ila 10 kat artış
öngörülüyor. Baraj, Santrali sayesinde de ülkeye
enerji arz güvenliğine katkıda bulunacak. Çine
Adnan Menderes Barajı’ da 47 MW kurulu gücü
ve 118 GWh yıllık enerji üretim kapasitesi ile
Türkiye’nin enerji üretimine destek olacak.
Not: Bu yazı, Su Dünyası Dergisi’nin Haziran
2013/119’uncu sayısında yayınlanmıştır.
